Rattensoorten en hun ‘’cadeautjes’’ aan de mensheid..
De twee bekendste Rattensoorten die we in Nederland tegenkomen zijn de bruine en de zwarte rat.
Daarnaast hebben we ook nog de woelrat, de muskusrat (of bisamrat), en de beverrat. Maar strikt genomen zijn dat compleet andere dieren dan wat wij normaal gesproken als ratten beschouwen. Dus beperken we ons hierbij tot de meeste overlast veroorzakende bruine en zwarte ratten.
Naast een grote kans op materiële schade zoals onder andere stalbranden door doorgeknaagde stroomkabels , kunnen deze taaie knaagdieren ook de meest gevaarlijke ziekten voor mensen en huisdieren overdragen. Door de beet van een rat kun je bijvoorbeeld de ‘’rattenbeetziekte’’ of Haverhillkoorts oplopen. Een ziekte die als er niet snel wordt ingegrepen in sommige gevallen zelfs heeft geleid tot overlijden. Neem dus altijd direct contact op met je huisarts wanneer je door een rat gebeten bent.
Ook duikt steeds vaker en in toenemende mate de ziekte van Weil (leptospirose) weer op. Een zeer ernstige ziekte voor mensen en dieren, die men op kan lopen indien men -vaak onbewust- in aanraking komt met de urine van een besmette rat.
Dit kan al gebeuren tijdens het zwemmen in natuurwater, of via de natuurstrandjes waar mensen overdag lekker zonnen, barbecueën, of picknicken, en waar de ratten ‘s-avonds nog even komen kijken of er nog wat eetbaars achtergebleven is. En zo zijn er nog vele ziekten die de rat aan de mens kan doorgeven.
...en om je nu echt even nerveus te maken..
Bruine ratten planten zich het hele jaar door zonder tussenpozen voort.
Binnen zes weken is een jong vrouwtje geslachtsrijp, is dan ongeveer 3 weken zwanger, en werpt dan gemiddeld tussen de 7 en 12 jongen per keer.. die op hun beurt weer binnen zes weken geslachtsrijp zijn etc.
Met voldoende voedsel krijgt het vrouwtje iedere 4 tot 6 weken jongen, en onderzoek wijst uit dat 1 vrouwtje gemiddeld ongeveer 30 jongen per jaar grootbrengt. Dat betekent dus dat 1 koppel ratten kan zorgen voor ruim 2000 nakomelingen in 1 jaar tijd!
..maar gelukkig sterven er uiteindelijk ook veel aan kannibalisme, ziekten, roofdieren, het verkeer ..en sinds kort dus ook aan rattenjagers..
Hieronder een korte uitleg met foto’s over de kenmerken en de verschillen tussen de bruine en de zwarte rat.
De bruine rat
..is één van de twee soorten ratten die in Nederland voor de grootste overlast zorgt. Deze rat komt zowel binnen als buiten huizen voor, maar bevindt zich ook vaak in kelders, schuren of bij het water. Het is daarnaast de enige soort die in Nederland ook massaal in riolen leeft.
De bruine rat kan tot wel 40 cm lang worden, met een dikke staart die iets korter is dan het lichaam. Verder is deze soort te herkennen aan de stompe snuit en kleine oren. De bruine rat heeft ook een dikker lijf dan de zwarte rat. En zoals de naam al verraadt, is de vacht van dit knaagdier bruin tot grijsbruin van kleur.
Deze rat is een echte alleseter. En op het menu van dit knaagdier staan granen, zaden en fruit. Maar ook vlees, insecten, voedselresten en bijvoorbeeld gft-afval, zijn niet onbekend voor deze rat. En naast eten, zijn bruine ratten ook altijd op zoek naar beschutting en warmte.
De komst van de bruine rat naar Europa heeft over het algemeen ervoor gezorgd dat de veel agressievere en grotere bruine- ..de zwarte rat op veel plaatsen heeft verdrongen. Maar tegenwoordig worden bruine- en zwarte ratten steeds vaker naast elkaar in de zelfde huizen, stallen of schuren aangetroffen. Daarbij is het vaak wel zo dat bruine ratten veel meer laag bij de grond blijven, en zwarte ratten vaker op plafondbalken of dakspanten worden gezien.
De meest bekende ziektes die door de bruine rat worden verspreid zijn o.a. de ziekte van Weil en het Hantavirus.
De zwarte rat
..komt in Nederland minder vaak voor dan de bruine rat, maar is inmiddels met een stevige opmars begonnen vanuit het zuiden. Deze rat leeft vooral hoog in gebouwen, waar het warmer en droger is. Lievelingsplekjes zijn dan dus ook onder daken, tussen vloeren en plafonds, of op zolders.
Zwarte ratten leven vaak voornamelijk in de buurt van havens en boerderijen, maar ook en steeds vaker worden ze gesignaleerd in woonhuizen waar ze binnenkomen via bijvoorbeeld de dakgoten en openstaande zolderraampjes. Daarnaast zijn deze beestjes erg behendige en goede klimmers, en hebben ze er dus geen moeite mee om onuitgenodigd in onze huizen te komen. Ze graven zich zeer zelden in, en leven niet of nauwelijks buiten in de open lucht.
De zwarte rat heeft een lichaamslengte van 15 cm tot 24 cm, met daarnaast nog een staart die langer is dan het lichaam. En in tegenstelling tot de bruine rat heeft de zwarte rat juist een spitse snuit, grote oren en een slanker lijf. De vacht van deze rat is, niet geheel verrassend, meest zwart van kleur. De buik is echter lichter van kleur.
Vochtig fruit, graan- en meelproducten zijn de lievelingssnacks van deze rat.
De zwarte rat heeft een zeer goede neus waardoor ze eenvoudig hun voedsel kunnen vinden, en daarnaast zijn ze niet heel erg kieskeurig als het op eten aankomt. Ook doen deze ratten aan hamsteren, waarbij ze voedsel niet direct opeten, maar juist dicht bij hun nest als voorraad opslaan.
De meest voorkomende ziekten die door de zwarte rat verspreid worden zijn ‘’trichinose’’ en het Hantavirus. Ook waren zwarte ratten (althans hun vlooien) in de middeleeuwen de verantwoordelijken voor de uitbraken van de pest. Een ziekte die zelfs nu nog steeds bestaat, en die men op kan lopen door gebeten te worden door een vlo afkomstig van een zwarte rat.
